نمره گذاری نخ

تشریح نمره گذاری نخ

خواص پارچه از خواص ساختمانی نخ (چگونگی طرز قرارگیری الیاف و تعداد لیف های در سطح مقطع) نخ تأثیر می پذیرد. به عنوان مثال پارچه ای که از نخ نازک (تعداد لیف کم در سطح مقطع) پرتاب (الیاف تنگا تنگ یکدیگر قرار گرفته است) و پرتراکم (نخ ها در پارچه بیخ بیخ هم واقع شده است) بافته شده نسبت به پارچه ای که از نخ نسبتاً کلفت، کم تاب (حجیم) و کم تراکم درست شده است تفاوت دارد اولین نخ ظریف ایستا و مقاوم است در حالی که دومین نخ، زبر، لخت و کم دوام می باشد.

بدین ترتیب این موضوع که چند لیف چه مقدار وزنی الیاف در چه میزان فشردگی (تعداد تاب در مترنخ) و در چه طولی قرار گرفته، مشخص کننده خواص نخ است به عبارت ساده در ارزشیابی نخ سه عامل مقدار الیاف به کار ،رفته طول نخ و میزان تاب اهمیت دارد به طور کلی این عوامل با یکدیگر ظرافت نخ را تعیین میکند.

نمره نخ بر اساس دو پارامتر طول و وزن تعیین میشود و با فرض اینکه نخ استوانه ای یکنواخت است ضخامت آن نیز مشخص می گردد در ریسندگی همیشه وزن الیاف با طول نخ تولید شده از همان الیاف ارتباط دارد به طوری که کلفتی و یا نازکی نخ را مشخص میکند.

هنگامی که با یکصد گرم ،الیاف صد متر نخ تولید می،گردد نسبت بین طول به وزن یک است و زمانی که با همان وزن الیاف ۲۰۰ متر نخ تولیدشود نسبت طول به وزن برابر با ۲ است وزن مبنا سنجش ظرافت برحسب طول نسبت ۲ نشان دهنده شدن نخ است.

این مثال را میتوان به روش دیگری نیز مطرح کرد وقتی در یکصد متر نخ، یکصد گرم لیف به کار رفته است، نسبت بین وزن به طول نخ برابر با یک است و در صورتی که در همان طول (یکصد متر) دویست گرم لیف استفاده شده باشد نسبت بین وزن به معادل با دو است طول مبنا سنجش ظرافت بر حسب وزن نسبت دو نشانگر کلفتی نخ است. بدین ترتیب، رابطه بین طول و وزن نخ میتواند با عنوان غیر” “مستقیم و مستقیم” تقسیم بندی شود در صورتی که مبنای رابطه وزن باشد، نوسانات طولی نشانگر تغییرات نمره .است به عبارت دیگر تعداد کلاف نخ تولید شده از وزنی ثابت، نشان دهنده نمره آن نخ است بنابراین هر چه نخ نازکتر شود نمره آن افزایش می یابد. در این روش نخ نمره ۵ از نخ نمره ۳۰ کلفت تر است به دلیل اینکه نخ نمره ۳۰ دارای طولی شش برابر نخ نمره پنج است یعنی در نخ نمره ۳۰ الیاف در طولی شش برابر نـخ نمره ۵ قرار گرفته است به عنوان مثال اگر از یک پوند الیاف پنبه ۱۰ کلاف ۸۴۰ یاردی ویا صد کلاف ۸۴۰ یاردی تولید ،گردد نمره نخ به ترتیب ۱۰ و یا ۱۰۰ پنبه ای است

سیستم نمره گذاری غیر مستقیم با ظریف تر شدن نخ نمره آن نیز افزایش مییابد. در حالتی که مبنای رابطه طول نخ ،است نوسانات وزنی نشانگر تغییرات کلفتی (نمره) نخ است. به عنوان مثال اگر یک هزار مترنخ، یک گرم و یا ۱۰ گرم وزن داشته باشد، نمره نخ آن به ترتیب ۱ و یا ۱۰ است (سیستم مستقیم) در این سیستم با افزایش وزن (کلفت شدن نخ) نمره نخ زیاد می.شود با مقایسه دو روش نمره گذاری (جدول شماره 5) مشخص میگردد که در سیستم غیر مستقیم، با زیاد شدن ظرافت نخ، نمره آن افزایش مییابد در حالی که در سیستم ،مستقیم افزایش نمره نشانگر کلفتــی نـخ است در پیوست 2، سیستمهای مختلف نمره گذاری نخهای گوناگون نشان داده شده است. در اینجا ۲ نمونه از هر سیستم ارائه گردیده است.

الف – سیستم مستقیم

۱- تکس برابر با وزن یک هزارمتر نخ بر حسب گرم است اگر ۱۰۰۰ متر نخ، ۲۰ گرم

وزن داشته باشد، نمره آن ۲۰ تکس است.

۲- دنیر، برابر با وزن نه هزار متر نخ بر حسب گرم است اگر ۹۰۰۰ متر نخ، ۲۰ گرم وزن داشته باشد، نمره آن ۲۰ دنیر است.

ب – سیستم غیر مستقیم

۱ سیستم نمره گذاری پنبه ای :(انگلیسی) این سیستم برای نمره گذاری تعداد کلاف ۸۴۰ یاردی در یک پوند (353/6 گرم) نخ پنبه ای به کار میرود. به عنوان مثال، نخ نمره ۱۶ در این سیستم یعنی نخی که شانزده کلاف هشتصد و چهل یاردی از آن یک پوند وزن دارد.

۲- سیستم نمره گذاری فاستونی در این سیستم ،نمره تعداد کلاف ۵۶۰ یاردی در یک پوند نخ پشمی تعیین می.شود به عنوان نمونه نخ پشمی – فاستونی – نمره ۳۶، یعنی نخی که سی و شش کلاف پانصد و شصت یاردی از آن یک پوند وزن دارد. دیگر عامل موثر بر ظرافت ،نخ تراکم الیاف در سطح مقطع است. این عامل بـه نـوع ،الیاف سیستم ریسندگی و میزان تاب نخ بستگی دارد.

به عنوان مثال، مساحت سطح مقطع نخ پشمی نسبت به نخ پنبه ای به دلیل تفاوت در شکل فضاگیری لیفهای پشم و پنبه بیشتر است. همچنین نخ رینگ در مقایسه با نخ چرخانه مواد اولیه نمره و تاب یکسان به دلیل توازی و انسجام بیشتر الیاف در آن ظریف تر است. بدین ترتیب با افزایش تاب در یک نخ فشردگی الیاف به مرکز نخ بیشتر و در نتیجه شکل سطح مقطع دایره ای تر و ظریف تر میگردد.

بنابراین تاب نخ نیز در ارزشیابی آن اهمیت دارد و بهتر است که در معرفی نخ علاوه بر نمره وزن مخصوص خطی نخ جهت و میزان تاب نخ نیز بیان .شود به عنوان مثال نخ یک لای نمره ی چهل تکس که در هر متر آن یک هزار تاب در جهت Z دارد به صورت زیر نشان داده میشود.