مقدمه پرزدهی پارچه
پرزدهی پارچه که میتواند منجر به تشکیل پرزدانه (Pill) روی سطح پارچه، بشود، یک پدیده معمول و ناخوشایند است که ظاهر پارچه را نازیبا میکند و جلوه ابتدایی پارچه را بطور قابل ملاحظه ای از بین می برد. پرزدهی با مهاجرت الیاف به بخش خارجی نخها شروع میشود سپس بصورت کرک بر سطح پارچه پدیدار میگردد. به سبب اصطکاک، این کرکها در هم میپیچند و تشکیل پرزدانه میدهند و بطور معلق متصل به سطح پارچه باقی میمانند شکل ۵-۱۴ تصویر یک پرزدانه را روی پارچه نشان میدهد. تشکیل گلوله های پرز بر روی سطح پارچه در طی یک فرایند چهار مرحله ای به ترتیب زیر صورت می گیرد:
(الف) کرکی شدن یا تشکیل کرک fuzz formation
(ب) درگیری الیاف entanglement
(ج) رشد growth
(د) سایش wear off
تاثیر اولیه سایش روی سطح پارچه ایجاد کرک است که در نتیجه بیرون آمدن یک سر الیافی است که در ساختمان نخ شرکت نکرده اند برای تبدیل شدن به پرزدانه لازم است ارتفاع کرک به یک حد بحرانی برسد که این موضوع به خواص الیاف بستگی دارد هر چه استحکام تا حد پارگی الیاف بیشتر و مقاومت خمشی آنها کمتر باشد تمایل به خارج شدن از ساختمان پارچه در آنها بیشتر است الیافی که استحکام کم و مقاومت خمشی زیادی دارند قبل از بیرون آمدن شکسته شده و در ایجاد پرزدانه نقشی ندارند مرحله بعدی، درگیر شدن الیاف آزاد با یکدیگر و تشکیل یک گلوله کروی از الیاف میباشد که توسط سر دیگر به سطح پارچه متصل شدهاند هر قدر پرز تحت مالش بیشتری قرار گیرد الیاف بیشتری میتوانند بیرون کشیده شوند و پرزدانه بزرگتر .شود معمولاً دانسیته یک پرزدانه به اندازه ای است که نور از آن نمیتواند عبور کند و سایه ایجاد میشود و بالاخره شکستگی به خواص الیاف بستگی دارد و اینکه چقدر محکم به سطح چسبیده باشند الیافی که استحکام کمتری دارند راحت تر از سطح پارچه جدا شده و میریزند
عوامل موثر بر پرزدهی پارچه
(الف) خصوصیات الیاف
تشکیل پرزدانه در کالاهایی که از الیاف مصنوعی Synthetic تولید میشوند بیشتر از الیاف طبیعی میباشد که به دلیل اختلاف در خواص فیزیکی آنها از قبیل استحکام تا حد پارگی و مقاومت خمشی میباشد جدول ۵-۶ رفتار پرزدهی کالاهای تولید شده از الیاف مختلف را نشان میدهد در بین الیاف ذکر شده ، نایلون بیشترین پرزدهی و پشم دارای کمترین مقدار پرزدهی میباشد.
خصوصیات هندسی الیاف مانند ظرافت طول و سطح مقطع تاثیر بسزایی در میزان پرزدهی کالا دارد. جدول (۵-۷) نتیجه آزمایش توسط دستگاه پرزدهی درام روی کالای صد در صد پلی استر را نشان میدهد الیاف ظریفتر و کوتاه تر پرزدهی بیشتری از الیاف ضخیمتر و بلندتر دارند. اثر ظرافت نایلون و نیز درصد مخلوط نایلون با پشم در پرزدهی پارچه برای کالاهای ۱۰۰% نایلون و ترکیب ۵۰/۵۰ پشم – نایلون و %۱۰۰ پشم در شکل ۵-۱۶ نشان داده شده است افزایش دنیر نایلون از 5/1 به ۳ دنیر سبب کاهش پرزدهی پارچه میشود، البته این تاثیر در پارچههای مخلوط نیز دیده میشود لیکن به شدت پارچه %۱۰۰ نایلون نمیباشد.
ب) خصوصیات نخ
فاکتور تاب پایین در نخ نرخ پرزدهی را افزایش میدهد به دلیل اینکه الیافی که تشکیل پرز میدهند از نخهای تشکیل دهنده پارچه بیرون می آیند، پس هر تغییری که سبب محکم نگهداشتن الیاف در ساختار نخ بشود در کاهش پرزدهی موثر است استفاده از تاب بالا در نخ کاهش مویینگی نخ، استفاده از الیاف بلندتر، افزایش اصطکاک بین ،الیاف افزایش دانسیته خطی ،الیاف سبب کاهش تمایل پارچه به پرزدهی میشود. پارچه هایی که از مخلوط الیاف بافته میشوند تمایل بیشتری به پرزدهی دارند، زیرا الیاف ظریفتر در مخلوط به علت تفاوت خواص خود تمایل به مهاجرت به سطح خارجی نخ .دارند. همچنین دولاتابی نخ پرزدهی پارچه را کاهش میدهد زیرا پارچه های متشکل از نخ دولا ساختمانی محکم تر دارند.
ج) خصوصیات پارچه
ساختار شل پارچه مانند پارچه گردباف نرخ پرزدهی را افزایش میدهد همچنین نوع بافت در میزان پرزدهی تاثیر دارد پرزدهی پارچه با بافت سرژه از پارچه با بافت تافته بیشتر است. افزایش تراکم پارچه نیز سبب کاهش پرزدهی آن میشود.
برس زنی و برش سطح پارچه برای جداسازی الیاف شل و استفاده از تکمیلهایی که مهاجرت الیاف را کم میکنند سبب کاهش تمایل پارچه به پرزدهی میشود.
بدون دیدگاه