تعریف سایش پارچه
سایش عبارت است از زوال مکانیکی اجزاء تشکیل دهنده پارچه در اثر سائیدگی در برابر سطوح دیگر در نهایت سایش سبب کاهش کارایی ،پارچه از جمله استحکام میشود و نیز روی ظاهر پارچه تاثیر می گذارد.
سایش و اصطکاک
سایش ارتباط نزدیک با اصطکاک دارد. وقتی که دو سطح با یکدگیر در تماس هستند. مقاومت یک سطح در برابر سر خوردن سطح ،دیگر اصطکاک نامیده میشود نیروی اصطکاک سر خوردن یک جسم بر روی جسم دیگر با رابطه ۵-۳ بیان میشود.
Ff=uFn
Ff سمت چپ نیروی اصطکاک و نیروی موازی حرکت جسم است. Fnسمت راست نیروی نرمال و عمود بر جسم میباشد. Fn سمت راست نیرویی است که معمولاً به وسیله وزن جسم اعمال میشود و با اضافه کردن وزنه روی جسم، افزایش می یابد.
Ff سمت چپ نیرویی است که با سر دادن جسم از روی سطح دیگر اعمال میشود. ضریب اصطکاک اصطکاک جسم را مشخص میکند که از یک جسم به جسم دیگر و یا از یک پارچه به پارچه دیگر متفاوت میباشد.
Ff سمت چپ همیشه متناسب با Fn سمت راست است اما رابطه دقیق این دو بستگی به ضریب اصطکاک مواد دارد.
اگر دو جسم نرم به هم سائیده شوند اصطکاک کمتر و سایش کمتر خواهد بود از موقعی که دو جسم زیر باشند هنگامی که دو سطح به هم سائیده میشوند مقدار اصطکاک بستگی دارد به نیروهایی که در رابطه قبل بیان شد و همچنین به زبری دو سطح، این مطلب در شکل ۵-۱۱ نشان داده شده است.
در مورد سایش پارچه در عمل ممکن است هر دو نیرو بسیار کوچک باشند. Fn ممکن است از وزن پارچه ای که در حال سایش است بزرگتر نباشد با افزایش هر دو یا یکی از این نیروها عمل سایش سرعت می باید.
مقاومت پارچه ها در برابر سایش بستگی به خواص فیزیکی آنها دارد که شامل خواص الیاف نخ و پارچه میباشد که در بخش بعد به تفصیل آمده است.
انواع سایش
وقتی که بطور طبیعی روی پارچه مورد استفاده مانند پارچه گردباف، سایش واقع میشود و یا پارچه تحت آزمایش سایش قرار میگیرد، از نظر نوع کاربرد پارچه ممکن است سایش را در انواع زیر دسته بندی کرد:
الف) سایش سطحی: در این سایش، سطحی از پارچه در برابر جسم ساینده قرار میگیرد که جسم ساینده میتواند پارچه یا سطوح دیگر باشد
ب) سایش لبهای: در ناحیه لبه های پارچه مانند سر آستین و درزها و چاک لباس واقع میشود
ج) سایش خمشی: در حین پیچش یا خمش اتفاق میافتد مانند آرنج لباس و سر زانوی شلوار و سر جیبها
عوامل موثر بر سایش
الف) نوع الیاف
از عوامل موثر بر روی سایش پارچه الیاف تشکیل دهنده آن است. بعضی از الیاف ذاتاً مقاومت بیشتری در برابر سایش از خود نشان میدهند برای مثال نایلون و پلی استر قادر به جذب انرژی زیادی هستند (یعنی سفتی بیشتری دارند در نتیجه در برابر سایش مقاومت زیادی دارند. هم چنین خاصیت ارتجاعی زیاد و ضریب اصطکاک کم ،نایلون مقاومت سایشی خوبی برای آن فراهم نموده است و برای تهیه روکش ،مواد طناب کفپوش و وسایل منزل انتخاب میشود.
ترکیب نایلون با پلی استر با پشم و پنبه مقاومت سایشی پارچه را افزایش میدهد. اکریلیک و اکریلیک اصلاح شده مقاومت سایشی کمتری نسبت به این الیاف دارند پنبه و ویسکوز مرطوب مقاومت سایشی متوسطی دارند ویسکوز و استات کمترین مقاومت سایشی را دارند.
ب) مشخصات الياف
یکی از نتایج سایش حرکت تدریجی الیاف در نخ میباشد بنابر این عوامل موثر در چسبندگی نخ روی مقاومت سایشی پارچه تاثیرگذار خواهد بود. در ترکیب ،پارچه الیاف بلند تر نسبت به الیاف کوتاهتر مقاومت سایشی بهتری به پارچه میبخشد زیرا الیاف بلندتر سخت تر در نخ جابجا می شوند. به همین دلیل نخهای فیلامنت از یک نوع لیف در مقایسه با نخهای بریده شده از همان لیف مقاومت سایشی بیشتری دارند. افزایش قطر الیاف تا یک حدی مقاومت سایشی را بهبود میبخشد بالاتر از این حد کاهش مقاومت خمشی و نیز کاهش تعداد الیاف در سطح مقطع را در بر دارد که سبب کاهش چسبندگی الیاف و در نتیجه کاهش مقاومت سایشی پارچه میشود
ج) مشخصات نخ
مقاومت سایشی پارچه با افزایش تاب نخ بهبود میباید با افزایش تاب نخ فشرده تر و از نظر قطر کوچک تر میشود در فاکتور تابهای پایین تر الیاف به راحتی از نخ جدا میشوند، بنابراین از قطر نخ به تدریج کم می.شود در تابهای خیلی زیاد الیاف محکم به هم چسبیدهاند لیکن نخ سفت تر از اندازه مورد نیاز است، بنابراین مقدار بهینه تاب در نخ از نظر مقاومت سایشی حائز اهمیت بسیار میباشد. د مشخصات پارچه
یکی از عوامل موثر در مقاومت سایشی پارچه تراکم پارچه میباشد پارچه های با تراکم بیشتر مقاومت بیشتری در برابر سایش دارند وقتی که نخهای بیشتری برای جذب نیروی سایش وجود داشته باشد تنش روی تک تک نخها کاهش مییابد تاثیر تراکم روی مقاومت سایشی پارچه ارتباط نزدیک با چگالی نخ و ضخامت پارچه دارد که هر دو روی مقاومت سایشی پارچه بخوبی موثر میباشند. نخ ضخیم تر در نتیجه پارچه ضخیمتر مقاومت بیشتری در برابر نیروهای سایشی .دارند مقدار بهینه تراکم پارچه بهترین مقاومت سایشی را به همراه دارد فر و موج نخ که با نسبت فاصله عمودی دسته نخهای بالاتر و پایین تر سطح پارچه ارتباط دارد روی مقاومت سایشی پارچه موثر میباشد فرو موج بیشتر سبب میشود که نخ ها بیشتر در معرض سایش قرار بگیرند پارچه هایی که دارای فر و موج کمتری در نخ ها میباشند دوام بهتری دارند زیرا آسیب بطور یکنواخت روی نخها انتشار مییابد نوع بافت نیز روی سایش پارچه تاثیر دارد. در بافتهایی که دارای فلوتهای بلندتری هستند نخها بیشتر نمایان میشوند و اغلب در اثر پاره شدن نخ سریع تر سائیده می.شوند برای مثال یک پارچه با بافت ساتین راحت تر از بافت سرژه سائیده میشود همچنین بافت تافته بیشترین مقاومت سایشی را نسبت به بافتهای دیگر دارد به طور کلی پارچه های با ساختار باز دارای مقاومت سایشی کمتری از پارچه های با ساختار متراکم هستند.
علاوه بر خصوصیات فیزیکی پارچه انواع تکمیل اعمال شده روی کالا نیز میتواند روی مقاومت سایشی موثر باشد. تکمیل هایی که خواص اصطکاکی سطح را تغییر دهند مقاومت سایشی را نیز میتوانند تغییر دهند. برخی از تکیمل ها که سطح پارچه را میپوشانند (Coating) مقاومت سایشی را بهبود می بخشند. در مقابل تکمیل با دوام (DP) که روی پارچه های سلولزی انجام میشود مقاومت سایشی را کاهش میدهد.
بدون دیدگاه